عبدالله بن محمد أشیرِي صُنهاجِي مغربِي أنصارِي:
إمام علامه أبومحمد عبدالله بن محمد بن عبدالله بن علی
صُنهاجِي أشیرِي مغربی أنصارِي شیخی فاضل و پیشوای اهل حدیث، فقه، ادب، نحو و نسب
در شام و خصوصا در حلب بود. و أشیرِي انتساب او به أشیر می باشد، که قلعه أی از بنی
حماد ملوک افریقیه بوده( و فعلاً شهری است که مرکز ولایت تیطری در شمال الجزایر می
باشد.) أشیرِي از بزرگان مذهب مالکِي بود و از أبوجعفر أحمد بن علی بن غزلون در
أندلس، أبوبکر محمد بن عبدالله بن محمد بن عربِي أشبیلِي، أبِي الحسن علی بن عبدالله
بن موهب جذامِي، قاضی عیاض بن موسی أندلسِي و جماعتی دیگر حدیث روایت نموده، و از
او أبوالفتوح بن حصرِي و أبومحمد أسدِي روایت کرده اند. عون الدین أبوالمظفر یحیی
بن هبیره وزیرمقتفی و مستنجد از ملک عادل نورالدین محمود بن زنگی شهید در خواست
کرد، که أشیری را نزد وی گسیل دارد، نورالدین درخواست اورا پذیرفت، و أشیرِي را
بسوی او روانه کرد. أشیرِي کتاب ابن هبیره موسوم به الإفصاح فی شرح معانِي الصحاح
را در حضور خود وی قرائت کرد، و آن کتابی مشتمل بر ده جلد بود، که آن را وزیر موصوف
در باره احادیث صحیحین نوشته بود، و میان آن دو در باره مسئله ای که در آن اختلاف
نظر داشتند، مناظره ای روی داد، که هر دو از یکدیگر خشمگین شدند، ولی بدنبال آن
وزیر معذرت خواست، و به وی احسان فراوان کرد. آنگه أشیرِي از بغداد به مکه رفت، و
سپس به شام بازگشت، و به ماه شوال سال561 هجری قمری در بقاع بعلبک درگذشت.
إمام حافظ
أبِي القاسم علی بن حسن بن هبة الله بن عبدالله شافعِي معروف به ابن عساکر در تاریخ
دمشق می نویسد: أشیرِي را کتب زیبائِي است، او در اول برای امیر مغرب کتابت می کرد،
بعد از مرگ امیر موصوف ترسید، کتابها و خانواده اش را برداشت و عازم شام شد، به
دمشق آمد و مدت مدیدی در آن شهر ماندگار شد و موطأ و کتاب های دیگری را تدریس می
کرد. نامبرده مردی ادیب بود و اشعار زیبای می سرود. أشیرِي مدتی بعد به حلب به نزد
أبوالیسر شاکر بن عبدالله بن محمد بن عبدالله بن
سلیمان تنوخِي منشِي ملک عادل رفت، وی در سال 559 هجری قمری عازم حج گردید،
و به مدت دوسال در مکه ماندگار شد، باز در سال 561 هجری قمری دوباره به حلب برگشت،
او در همان سال 561 روز چهارشنبه بیست و پنجم ماه شوال در منطقه لبوه درگذشت، و به
امر ملک عادل جنازۀ او را به بعلبک انتقال دادند و در قبرستان باب حمص در شمال شهر
بعلبک دفن نمودند.
در کتاب
الوافي بالوفیات تالیف صلاح الدین خلیل بن ایبک صفدِي آمده است: أبومحمد عبدالله
بن محمد بن عبدالله بن علی أنصاری أشیرِي از أعلام و شیوخ مشهور و از فقهای مذهب
مالکی بوده است. موصوف به اندلس رفت و در آنجا با قاضی عیاض(بن موسی یحصبِي
أندلسِي متوفی سال 544 هجری قمری مورخ مشهور و از بزرگان مذهب مالکِي) ملاقات داشت،
سپس به مشرق برگشت، حج نمود، و از سرزمین های مصر، شام و حلب دیدار کرد، و او کتاب
های زیادی در حدیث و ادب تالیف نموده، که از جمله آنها کتاب الاشتقاق و کتاب وجوب
الطُمَانینة می باشند.
إمام شهاب
الدین أبِي الفلاح عبدالحي بن أحمد بن محمد أبن العماد حنبلِي در کتاب شذرات الذهب
می نویسد: حافظ أبومحمد عبدالله بن محمد أشیرِي کالکریمِي مقرئ صنهاجِي از فقهای
مذهب مالکِي بوده، و نسبتش به أشیر قلعه أی در مغرب می باشد، وی مردی کثیرالفضائل
بود و در سال 561 هجری قمری درگذشت، و مقبره وی در شهر بعلبک(لبنان) است.
منابع و مآخذ:
1 - لغت
نامه دهخدا جلد دوم صفحه 2691 تالف علامه علی اکبر دهخدا به
نقل از معجم البلدان جلد اول –
فارسی.
2 - ویکیبیدیا الموسوعة الحرة (صفحه دائرة المعارف
عربی) آخرین تعدیل 19 دسامبر 2018 ساعت 16/ 22 دقیقه.
3 – سیر اعلام
النبلاء مجلد چهارم صفحه 442 طبقه بیست و نهم به شماره 5107 تالیف امام ذهبی – عربی.
4 – تاریخ
دمشق – جلد سی و دوم – صفحه 234و 235 - به
شماره 3513 – تالیف ابن عساکر دمشقِي – عربی.
5 – الوافی
بالوفیات – جلد هفدهم - صفحه 289 – به شماره 6418 – تالیف صلاح الدین خلیل بن ایبک
صفدِي – عربی.
6 – شذرات
الذهب – جلد چهارم – صفحه 377 – حوادث سال 561 هجری قمری – تالیف شهاب الدین ابن عماد
حنبلی – عربی.
7 – النجوم الزاهرة – جلد پنجم – صفحه 372 – حوادث
سال 561 – تالیف جمال الدین یوسف بن تغری بردی اتابکی – عربی.
