إمام أبوعبدالرحمن هِشام بن یوسف صَنعانِي
یمانِي أبناوِي قاضی و فقیه صَنعاء پایتخت کنونی یمن بوده است. وی اصالتاً از
ابناء فارس می باشد، که در یمن ساکن هستند. هشام بن یوسف یکی از علمای بزرگ و از
شیوخ إمام شافعِي در یمن بوده، و از معاصران و هم قطاران أبوبکر عبدالرزاق بن
هَمَّام بن نافع حِمیَرِي صَنعَانِي می باشد، اما بقول امام ذهبی او از عبدالرزاق
برزگوارتر و قابل اعتمادتر است. هشام بن یوسف صنعانِي در سال 180 هجری قمری وقتی که
محمد بن خالد از طرف هارون الرشید خلیفه عباسی به سمت نائب الخلافه در یمن موظف
گردید، به وظیفه قضاوت شهر صنعاء گماشته شد. او محدثی ثقه و ثابت بوده، احادیث او
را إمام بخاری و دیگر ائمه حدیث در کتب
شان آورده اند. نامبرده در دهه هفتادم عمرش در سال 197 هجری قمرِي مطابق سال 812
میلادِي در شهر صنعاء پایتخت یمن درگذشت.(2، 6، 9، 10 و 11)
موصوف از إبراهیم بن عُمر بن کیسان یمانِي،
إسماعیل بن أمیه بن عمرو بن سعید بن عاص أموی، أمیه بن شِبل صنعانِي، بقیه بن ولید
کلاعِي، بکار بن عبدالله بن وَهب بن مُنَبِّه صنعانِي، حارث بن یعقوب بن ثعلبه
أنصارِي، حسن بن یسار بصرِي، داود بن قیس صنعانِي، رَبَاح بن عُبیدالله بن عمر
عُمرِي، سفیان بن سعید ثورِي، عبدالله بن بَحِير بن رَیسان مرادِي، عبدالله بن بسر
نصرِي، عبدالله بن سلیمان نَوفلِي، عبدالملک بن عبدالعزیز بن جُرَیج مکِي، عَقِيل
بن مَعقَل بن مُنَبَّه یمامِي، أبِي هُذَیل عمران بن هِربد، عوف بن مالک أشجعِي،
قاسم بن فَیَّاض أبناوِي، محمد بن علی هاشمِي، مَعمر بن راشد أزدِي، منذر بن
نُعمان أفطس، نعمان بن زبیر صنعانِي، نعمان بن أبِي شیبه جَندِي، وَهب بن عمر بن
کیسان، یزید بن قیس أزدِي، یعلی بن مسلم بن هرمز مکِي، أبِي بکر بن عبدالله بن
أبِي مریم و عده أی دیگری حدیث روایت نموده، و از او إبراهیم بن معاویه نَصرِي،
إبراهیم بن موسی رازِي، أحمد بن حنبل بن محمد شیبانِي، إسحاق بن إبراهیم بن موسی
هروِي، إسحاق بن أبِي إسرائیل مروزِي، إسحاق بن حجاج طاحونِي، إسحاق بن راهویه
مروزِي، إسماعیل بن إسحاق مصرِي، پسر عمویش زکریا بن یحیی بن تمیم بن عبدالرحمن
صنعانِي، سفیان بن حسین واسطِي، سلیمان بن داود بن بشر شاذکونِي، عامر بن سعید
بغدادِي، عبدالله بن إبراهیم بن عمر صنعانِي، عبدالله بن محمد مُسنَدِي، عبدالله
بن محمد بن تمیم مصیصِي، عبدالله بن محمد بن عبدالله جعفِي، عبدالله بن وهب بن
مسلم قرشِي، علی بن بَحر بن بَرِّي قطان، علِي بن مدینِي، عمر بن محمد بن بجیر
همدانِي، محمد بن إدریس شافعِي، محمد بن یحیی بن أبِي عمر عدنِي، مهدِي بن أبِي
مهدِي زیات، موسی بن هارون بُردِي، هشیم بن بشیر سلمِي، یحیی بن صامت مدائنِي،
یحیی بن معین و تعدادی دیگر روایت کرده اند.(1 و 12)
إمام أحمد بن حنبل می گوید: عبدالرزاق از هشام
دانسته تر است، اما هشام از عبدالرزاق با انصاف تر است. أبوعبدالله حاکم نیشابورِي
می گوید: هشام بن یوسف صنعانِي ثقه و قابل اعتماد است. أبوأحمد بن عدی جرجانِي می
گوید: از وی ائمه مردم حدیث روایت کرده اند، و او ثقه بوده است. أبونعیم اصفهانِي
می گوید: هشام بن یوسف صنعانِي یکی از ثقات است. أبویعلی خلیلی گفته است: هشام بن
یوسف صنعانِي ثقه و متفق علیه است، و تمام ائمه از وی حدیث روایت کرده اند. أحمد
بن حنبل می گوید: هشام بن یوسف صنعانِي از عبدالرزاق با انصاف تر است. احمد بن
صالح جیلِي می گوید: او ثقه است. إسحاق بن إبراهیم بن کامجرا او را ثقه گفته است.
ابراهیم بن یوسف می گوید: از هشام بن یوسف شنیدم، که می گفت: سفیان ثورِي به یمن
آمد، و گفت: برایم نویسنده أی سریع الخطی را بخواهید. مرا طلب کردند، و من بودم،
که برایش می نوشتم.(6 و 7)
إمام أبومحمد عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي در
کتاب الجرح والتعدیل می نویسد: از پدرم راجع به أبوعبدالرحمن هشام بن یوسف صنعانِي
قاضِي صنعاء پرسیدم. پدرم گفت: او ثقه و قابل اعتماد است. ابن أبِي حاتم می گوید:
از ابوزرعه شنیدم، که می گفت: از وی راجع به هشام بن یوسف، محمد بن ثور و
عبدالرزاق سوال گردید. ابوزرعه گفت: هشام صحیح ترین نویسنده از یمنی ها است. بار
دیگر ابوزرعه گفته است: هشام بزرگترین، حافظ ترین و قابل اعتمادترین آنها است.(3)
إمام محمد بن حبان بستِي در کتاب تقریب الثقات
هشام بن یوسف صنعانی را در شمار ثقات آورده، و می نویسد: أبوعبدالرحمن هشام بن
یوسف از تبع الأتباع، قاضی صنعاء و از ابناء فارس بوده، و در سال 197 هجری قمری
وفات یافته است.(4)
محمد بن سعد کاتب واقدِي در کتاب طبقات می
نویسد: هشام بن یوسف کنیه اش أبوعبدالرحمن و از ابناء و در یمن قاضی بوده است. او
از معمر روایات بسیار و از ابن جریج و جز آن دو نیز روایت کرده است، و به سال 197
هجری قمری در یمن درگذشته است.(5)
إمام أبوسعد عبدالکریم سمعانِي در کتاب
الأنساب می نویسد: أبناوِي منسوب است به
ابناء و نسبت شخص به ابناوِي مراد به ابناء فارس می باشند، که در یمن زندگی می
کرده اند. أبوعلی غسانِي می گوید: إبناء قومی هستند از نژاد فارس در یمن که آن ها
را کسری انوشیروان به همراه سیف ذی یزن حمیرِي برای مقابله با حبشیان به یمن
فرستاد، آنها بر حبشیان غالب گردیدند، و سیف را بر تخت پادشاهی یمن نشاندند، و خود
شان نیز در یمن ساکن شدند، قوم بزرگی هستند، آنها را ابناء می گوید، و از بین شان
اشخاص معروف بسیاری برخواسته اند.(8)
منابع
و مآخذ:
1 –
تهذیب الکمال – جلد سی ام – از صفحه 265 الی صفحه 269 – به شماره 6592 – تالیف
حافظ جمال الدین مزِي – عربی.
2 –
تاریخ کبیر – جلد هشتم - قسم دوم از جزء
چهارم – صفحه 194 – به شماره 2675 – تالیف امام محمد بن اسماعیل بخاری – عربی.
3 –
الجرح والتعدیل – جلد نهم – صفحه 88 و 89 – به شماره 15926 – حرف هاء – تالیف
عبدالرحمن ابن أبِي حاتم رازِي – عربی.
4 –
تقریب الثقات – صفحه 1252 – به شماره 14887 – حرف هاء – تالیف امام محمد بن حبان
بستِي خراسانِي – عربی.
5 –
طبقات – جلد ششم – صفحه 431 – تالیف محمد بن سعد کاتب واقدِي – ترجمه دکتر محمود
مهدوی دامغانِي – فارسی.
6 - سیر اعلام النبلاء – جلد دوم – صفحه 900 و
901 – به شماره 1539 – طبقه دهم – تالیف امام شمس الدین ذهبِي – عربی.
7 –
تهذیب التهذیب – جلد ششم – صفحه 38 – به شماره 8566 – حرف هاء – تالیف حافظ ابن
حجر عسقلانِي – عربی.
8 –
الأنساب – جلد اول – صفحه 76 و 77 – به شماره 42 – حرف الف – تالیف امام ابوسعد
عبدالکریم سمعانِي – عربی.
9 –
اعلام زرکلی – جلد هشتم – صفحه 89 – حرف هاء – تالیف خیرالدین زرکلِي – عربی.
10
– ذکر اسماء التابعین و من بعدهم – صفحه 389 – به شماره 1192 – تالیف حافظ أبِي
الحسن علی بن عمر بن احمد دارقطنِي – عربی.
11
– شذرات الذهب – جلد دوم – صفحه 52 – حوادث سال 197 هجری قمری – تالیف شهاب الدین
ابن عماد حنبلِي – عربی.
12 – موسوعة الحدیث – معلومات عن الراوِي – عربی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر