إمام
شیخ الإسلام حافظ أبوعُروَه مَعمَر بن أبوعمرو رَاشِد أزدِي مُهَلَّبِي حَدَّانِي
بَصرِي شخصیتی عالم، فقیه، محدث، خوش تصنیف، با جلالت، ثقه، قابل اعتماد، صادق،
پرهیزگار، بردبار، خردمند و جوانمرد بود، و از هیچ حاکم و زمامداری چیزی را قبول
نمی کرد، و حتی تحفۀ معن بن زائده شیبانِي امیر یمن از جانب ابوجعفر منصور خلیفه
عباسی را هم نپذیرفت. وی در سال 95 هجری قمری مطابق سال 713 میلادِي در بصره متولد
گردید، و تا سی سالگی در آن شهر به فراگیری علم و د انش اشتغال داشت، و باز به جهت
تحصیل هرچه بیشتر علوم متداوله به شهرها و سرزمین های رُصافه، کوفه، واسط، حجاز،
یمن و غیره به مسافرت پرداخت، تا جائی که
به اوج شهرت رسید، او بعد به یمن رفت، اضافه از بیست سال در یمن بود، و در صنعا
پایتخت فعلِي یمن سکونت اختار نمود، و با زنی از اهالی صنعاء ازدواج کرد. علمای
علم رجال می گویند: معمر بن راشد از قدیمی ترین مصنفان یمنی و دوست و شاگرد خاص
محمد بن مسلم بن شهاب زُهرِي است. نامبرده در شهر صنعاء به ماه رمضان سال 153 هجری
قمری مطابق سال 770 میلادِي به عمر 58 سالگی درگذشت.(6، 14، 17 و 18)
موصوف از أبان بن أبِي عَیَّاش عبدی، أبان بن صالح
قرشِي، إبراهیم بن عبدالرحمن سکسکِي، إبراهیم بن عقبه أسدِي، إبراهیم بن مَیسَره طائفِي، إسحاق بن راشد
رقِي، إسماعیل بن أبِي سعید مدنِي، إسماعیل بن أبِي سعید صنعانِي، إسماعیل بن
أمیَّه بن عمرو أموِي، إسماعیل بن رجاء بن ربیعه، أشعث بن سلیم بن أسود محاربِي،
أشعَث بن سَوَّار، أشعث بن عبدالله خراسانِي، أشعَث بن عبدالله بن جابر حُدَّانِي،
أشعث بن عبدالملک حمرانِي، أنس بن مالک بن نضر أنصارِي، أیوب بن کیسان سَختیانِي، أیوب بن موسی قرشِي، بدیل
بن میسره عقیلِي، بَهز بن حکیم بن معاویه قشیرِي، ثابت بن أسلم بُنانِي، ثُمامه بن
عبدالله بن أنس بن مالک أنصارِي، جابر بن
بن یزید جُعفِي، جَعد أبِي عثمان، جعد بن دینار یشکرِي، جعفر بن بُرقان کلابِي،
جعفر بن سلیمان ضبعِي، جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی معروف به جعفر صادق،
جُوَیبر بن سعید بلخِي، حارث بن سعد دوسِي، حبیب بن أبِي ثابت أسدِي، حجاج بن
أرطاة نخعِي، حسن بن یسار بصرِي، حفص بن سلیمان منقرِي، حفص بن میسره عقیلِي، حکم
بن أبان عَدَنِي، حکم بن میناء أنصارِي، حماد بن مسلم أشعرِي، حمید بن أبِي حمید
طویل کابلِي، حُمَید بن قیس أعرج، خالد حَذَّاء، خُصَیف بن عبدالرحمن جزرِي،
خَلَّاد بن عبدالرحمن صنعانِي، داود بن أبِي هند قشیرِي، داود بن عبدالرحمن عبدِي،
ربیعة الرأی، روح بن قاسم تمیمِي، زیاد بن عِلاقه بن مالک ثعلبِي،، زید بن أسلَم
قرشِي، زید بن رفیع جزرِي، سالم بن أبِي جعد أشجعِي، سالم بن عبدالله بن عمر بن
خطاب عدوِي، سعد بن إبراهیم قرشِي، سعد بن إسحاق قضاعِي، سعید بن أبِي برده
أشعرِي، سعید بن أبِي سعید مقبرِي، سعید بن إیاس جُرَیرِي، سعید بن حزور نخعِي،
سعید بن عبدالرحمن بن جحش جحشِي، سعید بن مسیب قرشِي، سعید بن مسروق ثورِي، سفیان
بن سعید ثورِي، سفیان بن عیینه هلالِي، أبِي حازم سلمه بن دِینار مدنِي معروف به
أعرَج، سُلیمان بن طرخان تیَمِي سلیمان بن
مهران أعمَش، سِماک بن فَضل خولانِي، سُهَیل بن أبِي صالح سمان، شعیب بن أبِي
منیع، شعیب بن حبحاب أزدِي، صالح بن کَیسان دوسِي، صالح بن مسمار بصرِي، صالح بن
یحیی کندِي، صدقه بن یسار جزرِي، ضحاک بن مزاحم هلالِي، طاوس بن کیسان یمانِي،
عاصِم بن بَهدَله أسدِي، عاصم بن سلیمان أحوَل، عاصم بن سعد قرشِي، عامر بن شراحیل
شعبِي، عامر بن عبدالواحد أحول، عبدالرحمن بن حمید زهرِي، عبدالرحمن بن عمرو
أوزاعِي، عبدالرحمن بن کعب أنصارِي، أبوعثمان عبدالرحمن بن مل نهدِي، عبدالرحمن بن
هرمز أعرج، عبدالرزاق بن همام حمیرِي، عبدالعزیز بن أبِي رواد مکِي، عبدالعزیز بن
صهیب بنانِي، عبدالعزیز بن عمر قرشِي، عبدالله بن أبِي بکر أنصارِي، عبدالله بن
أبِي نجیح ثقفِي، عبدالله بن بجیر مرادِي، عبدالله بن ثعلبه عذرِي، عبدالله بن ذکوان
قرشِي، عبدالله بن سعید فزارِي، عبدالله بن طاوُوس یمانِي، عبدالله بن عبدالرحمن
أشهلِي، عبدالله بن عبدالرحمن أنصارِي، عبدالله بن عبدالرحمن نوفلِي، عبدالله بن
عثمان بن خُثَیم قارِي، عبدالله بن محمد بن عقیل هاشمِي، عبدالله بن محمد أزدِي،
عبدالله بن محمد جوینِي، عبدالله بن مبارک حنظلِي، عبدالله بن مسلم بن شهاب برادر
زُهرِي، عبدالکریم بن مالک جزرِي، عبدالملک بن حبیب أسدِي، عبدالملک بن عبدالعزیز
بن جریج مکِي، عبدالملک بن عمیر لخمِي، عبدالوهاب بن عبدالمجید ثقفِي، عُبَیدالله
بن عمر عُمَرِي، عثمان بن أبِي سلیمان
قرشِي، عثمان بن زُفَر جُهَنِّي، عثمان بن واقد عمرِي، عثمان بن یزدویه،
عدِي بن ثابت أنصارِي، عطاء بن سائب ثقفِي، عطاء بن أبِي مسلم خراسانِي، عطاء بن
یزید جندعِي، عکرمه بن خالد مخزومِي، عکرمه مولای ابن عباس، علقمه بن مرثد حضرمِي،
عَمَّار بن أبِي عَمَّار مولای بني هاشم، عمر بن حبیب صنعانِي، عمر بن ذر همدانِي،
عمر بن قتاده ظفرِي، عمران بن ملحان عطارودِي، عمرو بن دِینار مکِي، عمرو بن شعیب
قرشِي، عمرو بن عبدالله بن أسوار یَمَانِي، عمرو بن مسلم جَنَدِي، عوف بن أبِي
جمیله أعرابِي، فراس بن یحیی همدانِي، فضیل بن میسره أزدِي، قاسم بن یزید رحال،
قَتَاده بن دِعامه سدوسِي، قتاده بن نعمان أنصارِي، کثیر بن زیاد أزدِي، کثیر بن
کثیر بن مُطَلِّب بن أبِي وَدَاعَه قرشِي، کمیل بن زیاد نخعِي، کیسان بن سعید
مقبرِي، لیث بن سعد فهمِي، مالک بن أنس أصبحِي، مجاهد بن جبر قرشِي، مجمع بن یحیی
انصارِي، محمد بن أبِي بکر أنصارِي، محمد بن جعفر أنصارِي، محمد بن حمزه خزرجِي،
محمد بن أبِي ذئب عامرِي، محمد بن زیاد قرشِي، محمد بن سوقه غنوِي، محمد بن سیرین
أنصارِي، محمد بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عَبد القارِي، محمد بن عبدالله بن عمرو
قرشِي، محمد بن عبدالله بن أبِي یعقوب تمیمِي، محمد بن عبدالله زهرِي، محمد بن
عجلان قرشِي، محمد بن مسلم بن شِهاب زُهرِي، محمد بن معن غفارِي، محمد بن مُنکدِر
قرشِي، محمد بن واسع أزدِي، مَطَر بن طهمان وَرَّاق، مغیره بن حوشب أزدِي، مغیره
بن مقسم ضبِي، مقسم بن بجره، منذر بن مالک عوفِي، مَنصور بن مُعتمر بن عبدالله
سلمِي، موسی بن إبراهیم مخزومِي، موسی بن شَیبه حضرمِي، موسی بن عقبه قرشِي، ناجیه
بن کعب عنزِي، نافع مولای ابن عمر، نبیح بن عبدالله عنزِي، نصر بن عمران ضبعِي،
هارون بن رئاب تمیمِي، هشام بن أبِي عبدالله دستوائِي، هشام بن حسان أزدِي، هِشام
بن عروه أسدِي، هَمَّام بن مُنَبَّه یمانِي، همام بن نافع حمیرِي، واصل مولای أبِي
عیینه، وَهب بن أبِي دُبَيَّ، وهیب بن ورد مخزومِي، یحیی بن أبِي کثیر طائِي، یحیی
بن أبِي الأسود رمانِي، یحیی بن سعید أنصارِي، یحیی بن عبدالله أموِي، یحیی بن عبدالله
بن بَحِير بن رَیسان مرادِي، یحیی بن
عبدالله بن عبدالرحمن أنصارِي، یحیی بن قیس حمیرِي، یحیی بن کثیر کاهلِي،
یحیی بن مُختار صَنعانِي، یزید بن أبِي یزید بصرِي، یزید بن رومان اسدِي، یزید بن
یزید بن جابر أزدِي، یسار مکِي، یونس بن یزید أیلِي، أبوبکر بن عمرو أنصارِي، أبِي
إسحاق سبیعِي، أبوعمر غدانِي، أبولیلی بن عبدالله أنصارِي، أبِي هارون عَبدِي، ام
سلمه همسر رسول الله(ص) و عده أی دیگر حدیث روایت نموده، و از او أبان بن یزید
عَطَّار، إبراهیم بن خالد صَنعانِي، إبراهیم بن طهمان هروِي، إبراهیم بن محمد
فزارِي، أحمد بن حمید طریثیثِي، أحمد بن فرات ضبِي، أحمد بن محمد بن حنبل شیبانِي،
أحمد بن مقدام عجلِي، إسحاق بن إبراهیم دبرِي، إسحاق بن راهویه مروزِي، إسماعیل بن
أمیه اموِي، إسماعیل بن عُلَیَّه، أیوب بن کیسان سَختیانِي، بقیه بن ولید کلاعِي،
جریر بن حازم أزدِي، حارث بن عبید أیادِي، حبان بن موسی مروزِي، حَمَّاد بن زید
أزدِي، خصیف بن عبدالرحمن جزرِي، خلف بن أیوب عامرِي، خلیفه بن غالب لیثِي، داود
بن حصین قرشِي، داود بن عبدالرحمن عَطَّار، رَباح بن زید صَنعانِي، روح بن قاسم
تمیمِي، روح بن عباده قیسی، سعد بن صَلت بَجَلِي قاضِي شیراز، سعید بن أبِي عَروبه
عدوِي، سعید بن زید أزدِي، سعید بن کثیر بن عفیر أنصارِي، سفیان بن سعید ثورِي،
سُفیان بن عُیَینه هلالِي، سَلمه بن سعید بن عطیه بصرِي، سَلَّام بن أبِي مُطیع
خزاعِي، سوید بن نصر مروزِي، شُعبه بن حجاج عتکِي، شعیب بن إسحاق قرشِي، صَفوان بن
عیسی زُهرِي، عباد بن عباد مهلبِي، عباد بن عوام کلابِي، عباس بن ولید نرسِي،
عبدالله بن أبِي شیبه عبسِي، عبدالله بن زبیر بن عیسی بن عبیدالله حمیدِي، عبدالله
بن سعید کندِي، عبدالله بن طاؤس یمانِي، عبدالله بن مبارک حنظلِي، عبدالله بن
مُعاذ صَنعانِي، عبدالله بن وهب قرشِي، عبدالأعلی بن عبدالأعلی قرشِي، عبدالأعلی
بن مسهر غسانِي، عبدالرحمن بن حسن زجاج، عبدالرحمن بن عمر بن بوذویه صنعانِي،
عبدالرحمن بن عمرو أوزاعِي، عبدالرحمن بن محمد محاربِي، عبدالرزاق بن هَمَّام بن
نافع حمیرِي، عبدالعزیز بن أبِي رواد مکِي، عبدالعزیز بن محمد دراوردِي، عبدالمجید
بن عبدالعزیز بن أبِي رَوَّاد، عبدالملک بن صباح صنعانِي، عبدالملک بن عبدالعزیز
بن جُرَیج مکِي، عبدالملک بن عمرو قیسی، عبدالملک بن محمد برسمِي، عبدالملک بن
محمد صنعانِي، عبدالواحد بن زیاد عبدِي، عبدالوهاب بن همام حمیرِي، عبید بن عبیده
تمار، عبیدالله بن شمیط تمیمِي، عُبیدالله بن عمرو رَقِي، عبیدالله بن معاذ
عنبرِي، عثمان بن عمر بن فارس عبدِي، علی بن المدینِي، عمران بن داور عمِي، عِمران
قَطَّان، عمر بن إبراهیم عبدِي، عمرو بن دِینار، عیسی بن یونس سبیعِي، فضاله بن
فضل تمِیمِي، فضل بن موسی سینانِي، قاسم بن سلام هروِي، کدیر بن یحیی بصرِي، مالک
بن انس اصبحِي، مبارک بن فضاله قرشِي، محمد بن أبِي بکر مقدِمي، محمد بن إبراهیم
نیشابورِي، محمد بن أحمد دقاق، محمد بن ادریس شافعِي، محمد بن ثَور صنعانِي، محمد
بن جعفر غُندَر، محمد بن حسن بن قتیبه لخمِي، محمد بن حمید یشکرِي، محمد بن دینار
أزدِي، محمد بن سعد بن منیع هاشمِي، محمد بن شعیب قرشِي، محمد بن أبِي ذئب عامری،
محمد بن شهاب زهرِي، محمد بن عبدالأعلی قیسِي، محمد بن عبدالوهاب سکرِي، محمد بن
عمر واقدِي، محمد بن عیسی بن نجیح بغدادِي، محمد بن فروخ، محمد بن کثیر صنعانِي،
محمد بن کثیر عبدِي، محمد بن کثیر بن أبِي عطاء ثقفِي، محمد بن مثنی عنزِي، محمد
بن مسلم بن شونیز، محمد بن موسی جزرِي، محمد بن یحیی بن أبِي عمر عدنِي، مروان بن
معاویه فَزَارِي، مسدد بن مسرهد أسدِي، مصعب بن عبدالله بن مصعب زبیرِي، مُعتَمِر
بن سلیمان تیمِي، مفضل بن فضاله قتبانِي، موسی بن أعیَن جزرِي، نعیم بن حماد
خزاعِي، نوح بن قیس حدانِي، هِشام بن أبِي عبدالله دَستُوائِي، هِشام بن یوسف
صنعانِي، هشیم بن بشیر سلمِي، ولید بن مسلم قرشِي، وهب بن خالد حمیرِي، وُهَیب بن
خالد باهلِي، یحیی بن أبِي کثیر طائِي، یحیی بن راشد نضرِي، یحیی بن معین، یحیی بن
یمان عجلِي، یزید بن زُرَیع عیشِي، یزید بن هارون واسطِي، یعقوب بن ابراهیم عبدِي،
یعلی بن عبید طنافسِي، یونس بن أبِي إسحاق سبیعِي، أبوإسحاق سبِيعِي، أبوسفیان
مَعمَرِي و تعدادی دیگر روایت کرده اند.(1 و 16)
أبوبکر بیقِهي و أبومحمد بن حزم ظاهرِي می
گویند: معمر بن راشد ثقه است. أحمد بن شعیب نسائِي و ابوعبدالله حاکم نیشابورِي او
را ثقه و مامون گفته اند. أحمد بن صالح جیلِي می گوید: معمر بن راشد ثقه بوده، و
مرد نیکی است. دارقظنِي می گوید: من کسی را زیرک تر از معمر بن راشد سراغ ندارم، و
باری هم او را ثقه خوانده است. عبدالملک بن جریج می گوید: کسی در روزگار معمر بن
راشد از وی دانسته تر نبوده است. عمرو بن فلاس او را اصدق الناس خوانده است. خلیلی
می گوید: محمد بن إدریس شافعِي توصیف او را کرده است. یحیی بن معین می گوید: معمر
بن راشد ثقه بوده، و ثابت ترین کس در روایت از زهرِي است. یعقوب بن شیبه سدوسِي می
گوید: معمر بن راشد ثقه بوده، مردی صالح و ثابت ترین کس در روایت از زهرِي است.
غلابی می گوید: در حدیث زهری ثابت ترین کس مالک بن انس و بعد از وی معمر بن راشد
است. ابن ناصرالدین می گوید: معمر بن راشد أزدِي بصرِي عالم یمن مردی ثقه، حجت و
پرهیزگاری بوده است.(7 و 16)
إمام محمد بن حبان بستِي در کتاب تقریب الثقات
معمر بن راشد را در شمار ثقات آورده، و می نویسد: أبوعُروَه مَعمَر بن أبوعَمرو
رَاشِد از جمله أتبَاع تَابِعِیین، از اهالی بصره و مولای عبدالسلام بن
عَبدالقُدوس برادر صَالِح بن عبدالقدوس بوده است. بعضی می گویند: معمر بن راشد
مولای مهلب بن أبِي صُفرَه بوده است. نامبرده مردی فقیه، قابل اعتماد، حافظ و
پرهیزگار بود، و ریش خود را با حناء خضاب می کرد، وی در سال 152 یا 153 هجری قمری
وفات یافت.(2)
أبومحمد عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي در کتاب
الجرح والتعدیل آورده است: أبوعروه معمر بن راشد مهلبِي از موالی أزد و ساکن یمن
بوده است. عبدالرحمن ابن أبِي حاتم می گوید: یعقوب بن إسحاق هروِي در نامه أی که
برایم نوشت، آمده است، که می گوید: عثمان بن سعید دارمِي گفت: از یحیی بن معین
سوال نمودم، و برایش گفتم: برای تو در حدیث زهرِي ابن عیینه محبوب تر است، یا
معمر؟ گفت: معمر. گفتم: معمر برایت دوست داشتنی تر است، یا صالح بن کیسان؟ گفت:
معمر. گفتم: معمر را بیشتر دوست داری، یا یونس را؟ گفت: معمر را.
ابن
أبِي حاتم میگوید: از پدرم شنیدم، که می گفت: آنچه معمر بن راشد در بصره حدیث گفته
است در آن ها اغالیطِي موجود است، و در غیر آن او صالح الحدیث است.(3)
إمام محمد بن إسماعیل بخارِي در تایخ کبیر می
نویسد: أبوعروه معمر بن أبِي عمرو راشد بصرِي ساکن یمن بوده است. احمد بن ثابت از
عبدالرزاق و او از معمر روایت نموده، که می گوید: به همراه اطفال(در روایتی
جوانان) در جنازۀ حسن بصرِي شرکت نمودم، و همان سال به طلب علم برآمدم. محمد بن
کثیر صنعانِي به نقل از معمر می گوید: چهارده ساله بودم، که به مجلس درس قتاده نشستم،
و حدیثی را از وی نشنیدم، مگر اینکه در سینه ام نقش بسته است. اسحاق بن إبراهیم از
إبراهیم بن خالد روایت نموده، که می گوید: معمر در ماه رمضان سال 153 هجری قمری
وفات یافت، و من بر او نماز جنازه خواندم. احمد بن حنبل می گوید: معمر در سن 58
سالگی درگذشت.(4)
أبِي محمد عبدالغنی بن عبدالواحد مقدسی در
کتاب الکمال فِي أسماءِ الرجال می نویسد: أبوعروه معمر بن أبِي عمرو راشد أزدِي
بصرِي مولای عبدالسلام بن عبدالقدوس برادر صالح بن عبدالقدوس می باشد، و عبدالسلام بن عبدالقدوس مولای عبدالرحمن بن
قیس أزدِي برادر مادری مُهَلَّب بن أبِي صُفرَه (أزدِي امیر خراسان در دوران خلفای
اموی) بوده است.(8)
محمد بن سعد کاتب واقدی در کتاب طبقات آورده
است: معمر بن راشد کنیۀ او أبوعروه و وابستۀ قبیلۀ أزد است. کنیۀ پدرش أبوعمرو و
بردۀ آزاد کرده و وابستۀ أزد بوده است، مَعمَر از مردم بصره است، که از آن شهر کوچ
کرده، و ساکن یمن شده است، هنگامی که معمر از بصره می رفت، ایوب او را بدرقه کرد،
و سفره و توشه دانی برای او فراهم ساخت. معمر مردی بردبار، خردمند و جوانمرد بود.
محمد بن سعد می گوید: عبدالله بن جعفر رقی می گفت: عبدالله بن عمرو مرا خبر داد، و
گفت: در بصره منتظر آمدن ایوب از مکه بودم، ایوب آمد، و معمر همسفر و هم کجاوه او
بود، معمر برای دیدار مادر خود آمده بود، من پیش او رفتم، و او شروع به پرسیدن از
حدیث عبدالکریم از من کرد، و من برای او نقل کردم. محمد بن عمر واقدِي می گوید:
معمر در ماه رمضان سال 153 هجری قمری درگذشته است، ولی عبدالمنعم بن إدریس می گوید
که در آغاز سال 150 درگذشته است. عبدالرحمن بن یونس ما را خبر داد، و گفت: حضور
داشتم و شنیدم که: سفیان بن عیینه از عبدارزاق پرسید که: دربارۀ این سخن مردم که
می گویند، معمر گم شده است، مرا از آنچه آگاهی خبر بده. عبدالرزاق گفت: معمر پیش
ما مرد، و ما در مراسم مرگ و تشیع او حضور داشتیم، و مطرف بن مازن که قاضی ما بود،
همسر او را گرفت.(5)
إمام شمس الدین ذهبِي در کتاب سیر أعلام
النبلاء می نگارد: احمد بن عبدالله عجلِي می گوید: معمر مردی ثقه بوده، و بصری
نیکوکاری است، که در صنعا سکونت اختیارنمود،
در آن شهر با زنی ازدواج کرد، و سفیان ثوری به دیدار وی رفت. عجلی می گوید:
وقتی که معمر به صنعا رفت، مردم نمی خواستند، که او از بین شان برآید، مردی گفت:
او را مقید کنید، و زنی را به همسری او درآورید. یعقوب بن شیبه به نقل از احمد بن
عباس می گوید: از یحیی بن معین شنیدم، که می گفت: معن بن زائده امیر یمن خواهر زن
معمر بن راشد را به همسری گرفت، همسر معن طعامی را برای خواهرش بطور هدیه فرستاد،
معمر بدون این که بداند، از طعام مذکور خورد، اما وقتی دانست، که این طعام را همسر
معن بن زائده فرستاده است، آن را قی کرد. احمد بن شَبَّوَیه به نقل از عبدالرزاق
می گوید: معن بن زائده والی یمن برای معمر بن راشد مقداری طلا فرستاد، اما معمر آن
را نگرفت و پس فرستاد.(6)
محمد بن اسحاق بن ندیم در کتاب الفهرست می
نویسد: معمر بن راشد از مردم کوفه و در شمار اصحاب سیرت و احداث بود، و عبدالرزاق
از او روایت کرده است، از کتاب های اوست: کتاب المغازی.(10)
إمام شهاب الدین ابن عماد حنبلِي در کتاب
شذرات الذهب آورده است: حافظ معمر بن راشد أزدِي بصرِي دوست زهرِي در ماه رمضان
سال 153 هجری قمری وفات یافت، او در جنازه حسن بصرِي شرکت داشت، و قدیمی ترین شیخ
او قتاده است. احمد می گوید: معمر بن راشد نخستین کسی بود، که به طلب حدیث به یمن
رفت، و در آنجا با هشام بن منبه دوست و شاگرد أبِي هریره ملاقات نمود، و کتاب الجامع او در سیر
مشهور است، و قدیمی از کتاب الموطأ إمام مالک بن أنس می باشد.(9)
إمام أبوسعد عبدالکریم سمعانِي در کتاب
الأنساب می نویسد: حدانِي انتساب فرد به حدان بن شمس بن عمرو بن غنم بن غالب بن
عثمان بن نصر بن أزد است، که جمع زیادی از اهالی بصره به آن منسوب اند، و جماعتی
از علماء و دانشمندان از میان ایشان برخواسته اند.(13)
کتب ذیل از تالیفات معمر بن راشد أزدِي می
باشد: 1- المغازِي. محمد بن إسحاق بن ندیم کتاب مذکور را یادآوری نموده است.(10)
مصطفی بن عبدالله حنفی معروف به حاجی خلیفه در کتاب کشف الظنون آورده است: معمر بن أبِي عمرو راشد أزدِي حدانِي از علمای
یمن و از اصحاب سیر و مشهور به ابوعروه کوفِي بوده، وی در سال 153 هجری قمری
درگذشته است، و او را کتابی است بنام
المغازِي.(11) بنا بقول فؤاد ذکین کتاب
مذکور در ایالات متحده امریکا به چاپ رسیده است.(18) 2 - الجامع: در حاشیه اعلام
زرکلی آمده است: عمر بن علی بن سمره جعدِي در کتاب طبقات الفقهاء الیمن می نویسد:
الجامع کتاب مشهوری در یمن است که تالیف آن را به ابوعروه معمر بن راشد أزدِي نسبت
می دهند، کتاب مذکور قدیمی تر از کتاب الموطاء امام مالک می باشد.(12) از کتاب جامع مذکور أبوعبدالله محمد بن أبِي
الفیض جعفر بن إدریس حسنی إدریسِي مشهور به کتانِي نیز در کتاب الرسالة المستظرفة
لبیان مشهور کتب السنة المشرفة نام برده، و می نویسد: یکی از کتب اهل سنت کتاب
جامع أبِي عروه معمر بن راشد أزدِي بصرِي ساکن یمن متوفی سال 154 هجری قمری می
باشد.(15)
منابع
و مآخذ:
1 –
تهذیب الکمال – جلد بیست و هشتم – از صفحه 303 الی صفحه 312 – به شماره 6104 –
تالیف حافظ جمال الدین مزِي – عربِي.
2 –
تقریب الثقات – صفحه 1179 – به شماره 13905 – حرف میم – تالیف محمد بن حبان بستی –
عربی.
3 –
الجرح والتعدیل – جلد هشتم – صفحه 291، 292، 293 و 294 – به شماره 14472/ 1165 –
تالیف ابن ابی حاتم رازی – عربی.
4 –
تاریخ کبیر – جلد هفتم - قسم اول از جزء
چهارم – صفحه 378 و 378 – به شماره 1631 – تالیف امام محمد بخاری – عربی.
5 –
طبقات – جلد ششم – صفحه 429 و 430 – تالیف محمد بن سعد کاتب واقدی – ترجمه دکتر
محمود مهدوی دامغانی – فارسی.
6 –
سیر اعلام النبلاء – جلد دوم- از صفحه 321 الی صفحه 326 – به شماره 1006 – طبقه
ششم – تالیف امام ذهبِي – عربی.
7 –
تهذیب التهذیب – جلد پنجم – صفحه 480، 481 و 482 – به شماره 8021 – تالیف حافظ ابن
حجر عسقلانی – عربی.
8 - الکمال فِي أسماءِالرجال – جلد هشتم – از
صفحه 454 الی صفحه 457 – به شماره 5475 – تالیف عبدالغنی مقدسی – عربی.
9 –
شذرات الذهب – جلد اول – صفحه 383 – حوادث سال 153 هجری قمری – تالیف شهاب الدین
ابن عماد حنبلی – عربی.
10
– الفهرست – مقاله سوم – صفحه 158 – تالیف محمد بن اسحاق بن ندیم – ترجمه محمد رضا
تجدد – فارسی.
11
– کشف الظنون – جلد ششم – صفحه 361 – حرف میم – تالیف مصطفی بن عبدالله حنفی
استانبولِي مشهور به حاجی خلیفه – عربی.
12
– اعلام زرکلی – جلد هفتم – صفحه 272 – حرف میم -
تالیف خیرالدین زرکلی – عربی.
13
– الأنساب – جلد دوم – حرف حاء – صفحه 184 – تالیف امام ابوسعد عبدالکریم سمعانِي –
عربی.
14
– طبقات خلیفه بن خیاط – صفحه 426 – حوادث سال 153 هجری قمری – تالیف خلیفه بن
خیاط عصفری – عربی.
15
– رسالة المستظرفة – صفحه 41 – تالیف ابوعبدالله محمد بن أبِي الفیض جعفر بن إدریس
حسنِي إدریسی مشهور به کتانِي – عربی.
16
– سایت موسوعة الحدیث – معلومات عن الراوِي – عربی.
17
– سایت ویکیبیدیا الموسوعة الحره (دائرة المعارف عربی) آخرین تعدیل -12 اکتوبر سال
2018 ساعت 13/22 دقیقه – عربی.
18 – سایت شبکة الألوکة(الثقافة والمعرفة) – تحت
نظر دکتور سعد بن عبدالله الحمید – شرح حال معمر بن راشد أزدِي - بقلم دکتور حسن
محمد عبه جی – تاریخ نشر 31/ 1/ 2019 میلادِي مطابق 20/ 4/ 1437 هجری قمری – عربی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر