إمام
حافظ أبونُعمان محمد بن فضل سدوسِي بصرِي ملقب به عارم بوده است.(3) بنا بگفته
سمعانِي سدوسِي انتساب او به سدوس بن شیبان می باشد.(8) وی در سال یکصد و چهل و
چندم متولد گردیده، و او شیخ بخاری و
شخصیتی ثابت است.(1و 3) عارم را صاحب کتاب الرائد به معنی مرد بدخوی ترجمه کرده
است.(9) اما دیگران گفته اند: به مرد صالح و پرهیزگار عارم گفته می شود.(2) موصوف
از أبِي زید ثابت بن یزید أحوَل، حماد بن سلمه، داود بن أبِي فُرات، سعید بن زید،
صَعق بن حَزن، عبدالله بن مبارک، عبدالعزیز بن محمد دراوردِي، عبدالواحد بن زیاد،
عبدالوارث بن سعید، عُماره بن زاذان صیدلانِي، قَزَعه بن سُوَید باهلِي، محمد بن
راشد مَکحُولِي، أبِي هلال محمد بن سُلَیم راسِبِي، مُعتَمر بن سلیمان، مهدِي بن
میمون، ملازم بن عمرو حنفِي، أبِي عَوَانه وَضَّاح بن عبدالله، وُهَیب بن خالد و
عده أی دیگر حدیث روایت نموده، و از او بخارِي، أبومسلم إبراهیم بن عبدالله کَجِي،
إبراهیم بن یعقوب جوزجانِي، إبراهیم بن یونس بن محمد مؤدِّب، أبوالأزهر أحمد بن
أزهر نیشاپورِي، أحمد بن سعید دارمِي، أحمد بن سلیمان رُهاوِي، أحمد بن محمد حنبل،
أحمد بن محمد بن مُعَلَّی أَدَمِي، أحمد بن نصر نیشاپورِي، إسماعیل بن إسحاق
قاضِي، إسماعیل بن عبدالله أصفهانِي ملقب به سَمّوِيه، برادرش بِسطام بن فضل
سَدُوسِي، جعفر بن محمد بن لَیث زَیادِي بصرِي، حجاج بن شاعر، حسن بن علِي خَلال،
حَماد بن إسحاق بن إسماعیل بن حماد بن زید، خُشَیش بن أصرم نسائِي، أبوداود سُلیمان
بن سیف حَرَّانِي، أبوداود سلیمان بن مَعبَد سَنجِي،، أبوبدر عَبَّاد بن ولید
غُبَرِي، عبدالله بن محمد مُسنَدِي، عبدالعزیز بن خطاب، عبد بن حُمَید، أبوزُرعه
عبیدالله بن عبدالکریم رازِي، أبوعلِي محمد بن أحمد بن خالد زُرَیقِي، أبوحاتم محمد بن إدریس رازِي، محمد
بن حسین بن أبِي الحُنَین، محمد بن داود بن صَبِيح، محمد بن عبدالملک دقِيقِي،
محمد بن غالب تَمتَام، أبوموسی محمد بن مُثَنَّی، محمد بن مسلم بن وارة رازِي،
أبوالأحوص محمد بن هیثم قاضِي عُکبَرا، محمد بن یحیی ذُهلِي، محمد بن یونس
کُدَیمِي، هارون بن عبدالله جَمَّال، یحیی بن مُطَرِّف، یعقوب بن سفیان فَسُوِي
فارسِي، یعقوب بن شیبه سَدُوسِي و دیگران روایت کرده اند.(1و3)
محمد بن مسلم بن وارة رازِي موصوف را صدوق و
مأمون گفته است. أبوعلِي زُرَیقِي می گوید: از عارم قبل از آن که اختلال فکری پیدا
کند حدیث گفتیم. حسین بن عبدالله ذارِع به نقل از أبِي داود می گوید: بر ما این
طور گزارش رسیده است، که عارم در سال 213 هجری قمری اختلال عقلی پیدا کرد، و باز
بعداً در سال 216 هجری قمری عقلش را باز یافت، و کلاً دوباره دارای استحکام عقلی
گردید. احمد بن سعید دارمِي می گوید: عارم در سال 224 هجری قمری وفات یافت.
أبوداود به نقل از مُقَدَّمِي وفات او را در ماه صفر سال 224 هجری قمری گفته است.
و بعضی از مورخین وفات او را در سال 223 هجرِي قمرِي گفته اند.(1و 2)
امام ابومحمد عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي در
کتاب الجرح والتعدیل می نویسد: از پدرم درباره عارم سوال کردم. گفت ثقه است. و از
پدرم شنیدم، که می گفت: عارم در آخر عمر اختلال فکری و زوال عقلی پیدا کرده بود، و
هر کسی که قبل از اختلال فکری از او حدیث شنیده، صحیح است. می گوید: من از وی قبل
از سال 214 هجری قمری حدیث نوشتم، و بعد از اختلال فکری او از وی چیزی ننوشتم.
بعضی می گویند: آنانی که قبل از سال 220 هجری قمری از وی نوشته اند خوب است.
أبوزرعه در سال 222 هجری قمری عارم را ملاقات نموده است.(4)
امام محمد بخارِي در تاریخ کبیر می نگارد:
محمد بن فضل ابونعمان سدوسِي بصرِي که برایش عارم گفته می شود از حماد بن سلمه،
حماد بن زید و عبدالله بن مبارک حدیث روایت نموده، و خبر مرگش را در سال 224 هجری
قمری داده اند، او در آخر عمر تغیر عقلی و فکری پیدا کرده بود.(5)
محمد بن سعد در کتاب طبقات آورده است: عارم بن
فضل سدوسِي کنیه اش ابونعمان و نامش محمد و عارم لقب او بوده است، او به ماه ربیع
الاول سال 224 هجری قمری درگذشته است.(6)
شهاب الدین ابن عماد حنبلی در کتاب شذرات
الذهب می نویسد: ابونعمان محمد بن فضل سدوسِي معروف به عارم یکی از ارکان حدیث
بوده، و سلیمان بن حرب او را بر خویشتن مقدم می پنداشته است. موصوف در آخر عمر به
زوال عقل مصاب گردید، و در سال 224 هجری قمری وفات یافت.(7)
منابع
و مآخذ:
1 –
تهذیب الکمال – جلد بیست و ششم – از صفحه 287 الی صفحه 297– به شماره 5547 – تالیف
حافظ جمال الدین مزِي – عربی.
2 –
تهذیب التهذیب – جلد پنجم – صفحه 240 و 241 – به شماره 7351 – تالیف حافظ ابن حجر
عسقلانی – عربی.
3 –
سیر اعلام النبلاء – جلد دوم – صفحه 985، 986 و 987 – به شماره 1612 – طبقه یازدهم
– تالیف امام ذهبی – عربی.
4 –
الجرح والتعدیل – جلد هشم – صفحه 69و 70 – به شماره 13574/ 267 – ابن ابی حاتم
رازِي – عربی.
5 –
تاریخ کبیر – جلد اول – قسم اول – صفحه 208 – به شماره 654 – تالیف امام محمد
بخاری – عربی.
6 –
طبقات – جلد هفتم – صفحه 314 – تالیف محمد بن سعد کاتب واقدی – ترجمه دکتر محمود
مهدوی دامغانی – فارسی.
7 –
شذرات الذهب – جلد دوم – صفحه 159 – حوادث سال 224 هجری قمری – تالیف ابن عماد
حنبلی – عربی.
8 –
الأنساب – جلد سوم – صفحه 235 – تالیف امام ابوسعد عبدالکریم سمعانی – عربی.
9 – الرائد – جلد دوم – صفحه 1150 – تالیف جبران
مسعود – ترجمه دکتر رضا انزابی نژاد – فارسی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر