حافظ
أبوحُذَیفه مُوسَی بن مَسعود نَهدِي بَصرِي محدثی صدوق، مشهور و شخصیتی ادیب بوده،
و در حدود سال 130 هجری قمری متولد گردیده است. و نَهدِي به فتح سین و سکون هاء
نسبت وی به نَهد بن زید بن لیث از قبیله قُضَاعه می باشد. سفیان ثورِي زمانی که به
بصره آمد، با مادر أبوحذیفه موسی بن مسعود نهدِي ازدواج کرد، و همیشه موسی بن
مسعود را کمک می نمود، و او بیشترین روایت را از سفیان ثوری دارد. موسی بن مسعود
نهدِي در ماه جمادی الآخر سال 220 هجری قمری در بصره وفات یافت.(3، 6 و8)
موصوف از إبراهیم بن طَهمان هروِي، أیمَن بن
نابِل مَکِي، بُهلُول بن عمرو کوفِي معروف به مَجنون، زائِده بن قُدامه، زُهَیر بن
محمد تَیمِي، سُفیان ثورِي، شِبل بن عَبَّاد مَکِي، عباس بن طلحه أنصارِي، عَبدربه
بن عطاء الله قرشِي، عِکرمه بن عَمَّار یَمامِي، محمد بن عبدالرحمن بن مُجَبِّر، هیثم
بن جَهم مُؤذن پدر عثمان بن هیثم و عده أی دیگری حدیث روایت نموده، و از او
بخارِي، أبومسلم إبراهیم بن عبدالله کَجِّي، إبراهیم بن مَرزوق بصرِي ساکن مصر،
أحمد بن سعید دارمِي، أحمد بن محمد بن شَبویه مَروزِي، أحمد بن محمد بن مُعَلَّی آدمِي،
أحمد بن یونس ضَبِي، إسماعیل بن عبدالله اصفهانِي معروف به سَمّویه، حسن بن
عَرَفه، حسن بن علِي خَلال، حَفص بن عمر بن صَباح رَقِّي، حَمَّاد بن إسحاق بن
إسماعیل بن حَماد بن زید، أبوخَیثَمه زُهَیر ابن حرب، عَبد بن حُمَید، علِي بن
عبدالعزیز بغوِي هروِي، أبوحاتم محمد بن إدریس رازِي، محمد بن إسحاق بن صَبَّاح،
محمد بن حسن بن کَیسان مِصِّيصِي، محمد بن حسن نسائِي، محمد بن داود سمنانِي، محمد
بن زکریا قرشِي اصفهانِي، محمد بن زکریا غَلابِي بَصرِي، محمد بن غالب بن حرب تَمتام،
أبوموسی محمد بن مثنی، أبوالأحوص محمد بن هیثم قاضِي، محمد بن یحیی ذُهلِي، موسی
بن سعید دَندَانِي، یعقوب بن سُفیان فارسِي، یعقوب بن شیبه سدوسِي و تعدادی دیگر
روایت کرده اند. احادیث او را أبوداود، ترمذِي و ابن ماجه نیز در کتب شان آورده
اند.(1)
أبوبکر أثرَم می گوید: برای أبِي عبدالله أحمد
بن حنبل گفتم: آیا أبوحُذَیفه موسی بن مسعود نهدِي از اهل صدق است؟ گفت: بلی. إبراهیم
بن یعقوب جوزجانِي می گوید: از أحمد بن حنبل شنیدم، که می گفت: سفیانی که أبوحذیفه
موسی بن مسعود از وی حدیث می گوید، سفیان ثوری نیست که مردم از وی حدیث می گویند.
سعید بن عثمان دارمِي می گوید: برای یحیی بن معین گفتم: أبوحذیفه چطور است: گفت:
او مثل ایشان می باشد، یعنی مثل عبدالرزاق، قَبِيصه، یَعلَی و عبیدالله در روایت
از سفیان. أحمد بن محمد بن قاسم بن مُحرِز می گوید: از یحیی بن معین درباره أبِي
حذیفه موسی بن مسعود سوال گردید، گفت: او از اهل دروغ نیست. برای یحیی گفته شد، که
بُندار می گوید: او ضعیف است، یحیی بن معین گفت: او از بُندار بهتر است. بُندار می
گوید: موسی بن مسعود ضعیف الحدیث است، از وی بسیار نوشتم، و بعد او را ترک کردم. عِجلِي
می گوید: او ثقه و صدوق است. أبوحفص فلاس می گوید: کسی که بصیرت دارد، از او روایت
نمی کند. ترمذِي او را ضعیف الحدیث گفته است. گفته شده است که أبوحذیفه معلم بوده
است. ابن قانع می گوید: در او ضعف است. ابوعبدالله حاکم او را کثیرالوهم و سیئ
الحفظ گفته است.(2)
در کتاب أسامِي من روی عنهم محمد بن إسماعیل
البخارِي تالیف إمام حافظ أبِي أحمد عبدالله بن عدِي جُرجانِي آمده است: أبوحذیفه
موسی بن مسعود بصرِي نَهدِي از اصحاب متأخر ثورِي بوده است.(10)
إمام أبومحمد عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي در
کتاب الجرح والتعدیل آورده است: از پدرم راجع به أبوحذیفه موسی بن مسعود نهدِي
سوال کردم، گفت: صدوق بوده، و در روایت از سفیان ثورِي معروف است، سفیان در بصره
در منزل مردی بود، و ابوحذیفه نیز به همراه ایشان بود، و سفیان او را در برآورده
شدن احتیاجاتش کمک می کرد، اما او گاهی در روایاتش تصحیف می نمود، ابوحذیفه از
سفیان چند ده هزار حدیث روایت نموده، که در بعضی از آنها اشکالاتی است. عبدالرحمن
بن أبِي حاتم می گوید: از پدرم راجع به مؤمل بن إسماعیل و ابوحذیفه سوال گردید، پدرم
گفت: در کتب ایشان خطاهای بسیاری است، اما خطاهای ابوحذیفه کمتر است.(4)
إمام أبوحاتم محمد بن حبان بستِي در کتاب
تقریب الثقات موسی بن مسعود نهدِي را در شمار ثقات آورده، و می نویسد: أبوحذیفه
موسی بن مسعود نَهدِي از جمله اتباع تابعین و از اهالی بصره بوده، و گاهی در
روایاتش خطاء می کرده است، وی در سال 220 هجری قمری درگذشت.(5)
محمد بن سعد کاتب واقدی در کتاب طبقات می
نویسد: أبوحذیفه موسی بن مسود نَهدِي محدثی پر حدیث و انشاء الله مورد اعتماد بوده
است، او روایات را از عکرمه بن عمار و زهیر بن محمد و سفیان ثورِي به صورت نیکو و
پسندیده نقل می کرده است. می گویند: سفیان ثورِي هنگامی که به بصره آمده است، با
مادر ابوحذیفه ازدواج کرده است. ابوحذیفه در بصره به سال 220 هجری قمری درگذشته
است.(7)
إمام شهاب الدین ابن عماد حنبلی در کتاب شذرات
الذهب آورده است: أبوحذیفه موسی بن مسعود نهدِي بصرِي مؤدب در ماه جمادِي الآخر
سال 220 هجری قمری وفات یافت. در المغنی آمده است: أبوحذیفه موسی بن مسعود نهدِي
صدوق، مشهور و از شیوخ بخارِي بوده است.(9)
وفات
ابوحذیفه موسی بن مسعود نهدِي را بخارِي در ماه جمادی الآخر سال 220 هجری قمری
گفته است. بعضی از مورخین می گویند: او در سال 221 هجری قمری وفات یافت، و عمر او
در هنگام وفات 92 سال بوده است.(1 و 2)
منابع و مآخذ:
1 – تهذیب الکمال – جلد بیست و
نهم – از صفحه 145 الی صفحه 149 – به شماره 6300 – تالیف حافظ جمال الدین مزی –
عربی.
2 – تهذیب التهذیب – جلد پنجم –
صفحه 561 و 562 – به شماره 8237 – تالیف حافظ ابن حجر عسقلانِي – عربی.
3 – تاریخ کبیر – جلد هفتم –
قسم اول از جزء چهارم - صفحه 295 – به شماره 1260 – تالیف امام محمد بن إسماعیل
بخاری – عربی.
4 – الجرح والتعدیل – جلد هشتم
– صفحه 188 – به شماره 14030/ 723 – تالیف أبومحمد عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي –
عربی.
5 – تقریب الثقات – صفحه 1207 –
به شماره 14286 – تالیف امام محمد بن حبان بستی – عربی.
6 – سیر اعلام النبلاء – جلد دوم
– صفحه 943 – به شماره 1561 – طبقه دهم – تالیف امام شمس الدین ذهبِي – عربی.
7 – طبقات ابن سعد – جلد هفتم –
صفحه 313 و 314 – تالیف محمد بن سعد – ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی – فارسی.
8 – طبقات خلیفه بن خیاط –
صفحه 228 – تالیف خلیفه بن خیاط عصفرِي – عربی.
9 – شذرات الذهب – جلد دوم –
صفحه 149 – حوادث سال 220 هجری قمری – تالیف شهاب الدین ابن عماد حنبلِي – عربی.
10 – أسامِي من روی عنهم محمد بن إسماعیل البخاری –
صفحه 207 به شماره 250 – تالیف أبِي أحمد عبدالله بن عدِي جرجانِي – عربی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر