إمام
أبوالأسوَد محمد بن عبدالرحمن بن نَوفَل بن أسوَد بن نَوفَل بن خُوَیلِد بن أسَد
بن عَبدِالعُزَّی بن قُصَيّ قُرَشِي أسَدِي مَدَنِي معروف به یتیم عَروَه بن
زُبَیر از ثقات علماء و از صغار تابعین بوده، و در مدینه و مصر زندگی نموده است، و
چنانکه عبدالله بن لَهِيعه ذکر کرده است، محمد بن عبدالرحمن بن نوفل در سال 136
هجری قمری به مصر رفت. کتاب المغازی عروه بن زبیر را از محمد بن عبدالرحمن بن نوفل نقل کرده اند. پدر
بزرگ محمد بن عبدالرحمن یعنی نَوفَل یکی از سابقه داران به اسلام و از جمله
مهاجران به حبشه بود، و در آن سرزمین وفات یافت، و پدرش عبدالرحمن از جملۀ صغار
صحابه بوده، و به همراه عبدالله بن زبیر در تهاجم حجاج بن یوسف ثقفِي به شهادت
رسید، و کفالت و حضانت پسر خود محمد را به عروه بن زبیر أسدِي سفارش کرد، و عروه
عهدۀ دار محمد گردید، بدین جهت محمد بن عبدالرحمن بن نوفل به یتیم عروه شهرت یافت.
در تاریخ وفات موصوف اختلاف است، اما ذهبی
و واقدی می گویند: محمد بن عبدالرحمن بن نوفل در سال یکصد و سی و چندم هجری قمری
در پایان حکوت امویان در مصر وفات یافته است. (1، 3، 6 و 7)
موصوف از أسماء دختر أبوبکر صدیق، بُکَیر بن
عبدالله بن أشج قرشِي، حبیب مولای عروه بن زبیر أسدِي، دره دختر مُعاذ، رفاعه بن
عوف أنصارِي، زید بن ثابت زرقِي، سالم بن عبدالله بن عمر عدوِي، أبِي عبدالله سالم
مولای شَداد، سعد بن أبِي وقاص زهرِي، سعد بن طریف مري، سُلیمان بن یسار هلالِي، أم
المؤمنین سوده دختر زمعه قرشیه، ضحاک بن قیس الأکبر، أم المؤمنین عائشه دختر أبِي
بکر صدیق، عامر بن سعد بن مالک قرشِي، عامر بن عبدالله بن زبیر بن عوام قرشِي،
عباد بن تمیم مازنِي، عبدالله بن أرقم قرشِي، عبدالله بن رافع مخزومِي، أبوسلمه
عبدالله بن عبدالرحمن بن عوف زهرِي، عبدالله بن کَیسان قرشِي مولای أسماء،
عبدالرحمن بن سعد مدنِي، عبدالرحمن بن سعدالمقعد، عبدالرحمن بن قاسم بن محمد بن
أبِي بکر صدیق، عبدالرحمن بن هُرمُز أعرج، عبیدالله بن عبدالله بن عمر عدوِي،
عُبید بن أُمّ کِلاب، عروه بن زبیر بن عوام أسدِي، عروه بن مغیره بن شعبه ثقفِي،
عِکرمه مولای ابن عباس، علِي بن حسین بن علِي بن أبِي طالب، عمر بن عبدالعزیز،
فاطمه دختر منذر أسدیه، قاسم بن محمد بن أبِي بکر صدیق، مجاهد بن جبر قرشِي، محمد
بن عبدالرحمن بن ثوبان قرشِي، محمد بن عبدالرحمن بن لَبِيد، محمد بن مسلم بن
عبیدالله بن عبدالله بن شهاب زهرِي، نافع بن جبیر نوفلِي، نافع مولای ابن عمر،
نُعمان بن أبِي عَیَّاش زُرَقِي، یحیی بن نَضر أنصارِي، یزید بن عبدالله بن خصیفه
کندِي، یونس بن میسره حمیرِي و عده أی دیگر حدیث روایت نموده، و از او أسامه بن
زید لَیثِي، أبوضَمَّره أنس بن عِیاض لَیثِي، إسحاق بن حازم الزیات، بکیر بن
عبدالله بن أشج قرشِي، جعفر بن ربیعه بن شرحبیل بن حسنه قرشِي، حَیوه بن شُرَیح
تجیبِي، سعید بن أبِي أیوب، سعید بن أبِي هلال لیثِي، سعید بن مقلاص خزاعِي، سفیان
بن سعید ثورِي، سلام بن سلیمان مزنِي، شُعبه بن حجاج، عبدالله بن لَهِيعه بن عقبه
حضرمِي، عبدالله بن محمد بن سمعان أسلمِي، أبوشُرَیح عبدالرحمن بن شُرَیح بن
عبیدالله معافرِي، عبیدالله بن أبِي جعفر یسار مصرِي، عمرو بن حارث بن یعقوب
أنصارِي، لیث بن سعد بن عبدالرحمن فهمِي، مالک بن أنس بن مالک أصبحِي، محمد بن
إسحاق بن یسار بن خیار قرشِي، محمد بن مسلم بن عبیدالله بن عبدالله بن شِهاب
زُهرِي، مسلمه بن عبدالله بن عروه بن زبیر قرشِي، مُصعب بن ثابت بن عبدالله بن
زبیر أسدِي، موسی بن یعقوب بن عبدالله زمعِي، میمون بن یحیی بن أسلم قرشِي، نافع
بن ثابت بن عبدالله بن زبیر أسدِي، هِشام بن عروه بن زبیر أسدِي، یحیی بن أیوب
مصرِي، یحیی بن أبِي کثیر طائِي، یحیی بن سعید أنصارِي، یزید بن عبدالله بن قُسِيط
و تعدادی دیگر روایت کرده اند.(1 و 9)
أحمد بن شعیب نسائی او را ثقه گفته است.
أبوحفص عمر بن احمد بن عثمان مرورودِي معروف به ابن شاهین او را در شمار ثقات
آورده است. أحمد بن صالح مصرِي می گوید: او فردی ثابت و صاحب شأن است، و ذکر وی را
آورده است. ابن عبدالبر أندلسِي می گوید: أبوالأسود محمد بن عبدالرحمن بن نوفل در آنچه نقل کرده،
ثقه و حجت است، و او از بزرگان محدثین مصر می باشد.(2 و 9)
إمام أبومحمد عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي در
کتاب الجرح والتعدیل آورده است: أبوالأسود محمد بن عبدالرحمن بن نوفل قرشِي أسدِي
در آخر سلطنت بنِي أمیه در مصر درگذشت، از پدرم دربارۀ وی سوال گردید، گفت: ثقه
است.((5)
إمام أبوحاتم محمد بن حبان بستِي در کتاب
تقریب الثقات محمد بن عبدالرحمن بن نوفل را در شمار ثقات آورده، و می نویسد:
أبوالأسوَد محمد بن عبدالرحمن بن نوفل بن أسود بن نَوفَل بن خُوَیلِد بن عبدالعزی
قُرَشِي أسدِي معروف به یتیم عُروَه بن زُبَیر از اتباع تابعین بوده، و در سال 127
هجری قمری وفات یافته است.(4)
محمد بن سعد کاتب واقدِي در کتاب طبقات می
نویسد: أبوالأسود یتیم عروه، نام او محمد و نسبش چنین است: محمد بن عبدالرحمن بن
نوفل بن اسود بن نوفل بن خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قُصی. مادرش کنیزی است. محمد
بن عبدالرحمن این فرزندان را آورده است: عبدالرحمن، أم کثیر، ام حکیم، أم عبدالله،
ام زبیر و مادر شان کنیزی است. أبوالأسود در پایان حکومت امویان درگذشته است. او
محدثی مورد اعتماد و کم حدیث بوده، و از او نسلی باقی نمانده است. نیای او اسود بن
نوفل بن خویلد از مهاجران به حبشه است، که در آن سرزمین درگذشته است. أبوالأسود از
مالک بن انس و جز او روایت کرده است.(8)
منابع
و مآخذ:
1 –
تهذیب الکمال – جلد بیست و پنجم – صفحه 645، 646، 647 و 648 – به شماره 5411 –
تالیف حافظ جمال الدین مزی – عربی.
2 –
تهذیب التهذیب – جلد پنجم – صفحه 184 – به شماره 7200 – تالیف ابن حجر عسقلانِي –
عربی.
3 –
تاریخ کبیر – جلد اول – قسم اول - صفحه 145 – به شماره 435 – تالیف محمد بن
إسماعیل بخاری – عربی.
4 –
تقریب الثقات – صفحه 1090 – به شماره 12751 – تالیف إمام أبوحاتم محمد بن حبان
بستِي – عربی.
5 –
الجرح والتعدیل – جلد هفتم – صفحه 429 – به شماره 13278/ 1735 – تالیف أبومحمد
عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي – عربی.
6 –
تاریخ خلیفه بن خیاط – صفحه 399 – تالیف خلیفه بن خیاط عصفرِي – عربی.
7 –
سیر اعلام النبلاء – جلد دوم – صفحه 212 – به شماره 897 – طبقه چهارم – تالیف امام
شمس الدین ذهبی – عربی.
8 –
طبقات – جلد ششم – صفحه 161 – تالیف محمد بن سعد کاتب واقدی – ترجمه دکتر محمود
مهدوی دامغانی – فارسی.
9 – موسوعة الحدیث – معلومات عن الراوِي – عربی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر