عمر
بن رضا بن محمد راغب بن عبدالغنی کحاله دمشقِي مشهور به عمررضا کحاله شخصیتی عالم،
فاضل، مؤرخ، محقق، زندگی نامه نویس و یکی از پرکارترین و مشهورترین نویسندگان
معاصر عرب و مسلمان می باشد.(3) موصوف در سال 1323 هجری قمری مطابق به سال 1905
میلادی در القیمریه یکی از محله های قدیمی دمشق در خانواده أی بازرگان بدنیا آمد.
دوره ابتدائی و متوسطه را در مدرسه های تجاریه، سلطانیه و عنبر گذرانید، بعد از آن
مدت یک سال در دانشگاه وطنیه در عالیه از توابع لبنان تحصیل کرد، سپس به دمشق باز
گشت، و در مدرسه آباء العازاریین و مدرسه بطریرکیه در دمشق به تحصیل ادامه داد، وی
علوم اسلامی و زبان عربی را نزد برخی استادان برجسته دمشق آموخت، و مدتی نیز در
بعضی مدارس ابتدائِي به تدریس پرداخت. عمر رضا در سال 1927 در 22 سالگی و به
درخواست عمویش خیری کحاله به تبعت از سنت خانوادگی به کار تجارت روی آورد، و به
اقتضای این حرفه به ممالک مختلف از جمله انگلستان، نیجریه و سیرالئون سفر کرد، و
مدت یک سال و هفت ماه در شهر فری تاون از شهرهای سیرالئون اقامت گزید، وی در این
سفر ها به بررسی خلقیات مردمان این نواحی پرداخت، این مطالعات به درک وی از تحولات
اجتماعی این جوامع کمک موثر کرد. کحاله در سال 1929 میلادی به دمشق بازگشت، و در
انجا مقالاتی نگاشت که در روزنامه الفبا به صاحب امتیازی یوسف العیسی به چاپ رسید،
در همان سال استاد محمد علِي کردعلِي وزیر معارف سوریه و رئیس مجمع العلمی العربی
از وی برای سخنرانی های دعوت کرد، بعد از آن در کتابخانه ظاهریه مشغول به کار شد،
محیط کتابخانه بهترین فرصت و زمینه را برای مطالعات و تحقیقات تاریخی و اجتماعی وی
فراهم آورد. در طول 32 سال اشتغالش در این کتابخانه چه در سمت کتابدار و چه مدیر
کتابخانه با شمار کثیری از دانشمندان، ادیبان و ناقدان اعم از شرقی و غربی آشنا
شد، این آشنائی در جهت دهی به مطالعات وی تاثیر زیادی داشت. عمر رضا سپس به مجمع
العلمی العربی در دمشق پیوست، و در آنجا برای 40 مجلد از مجله این مجمع فهرست های
تهیه کرد. عمر رضا به عضویت شماری از انجمن های علمی و ادبی درآمد، که اهم آنها
عبارتند از: المجلس الاعلی للعلوم والمجلس الاعلی للفنون، الآداب والعلوم
الاجتماعیه،(هر دو واقع در دمشق)، المجمع العلمی العراقِي، الجمعیة المصریه
للدراسات التاریخیه، المجلس الاعلی للشؤن الاسلامیة بمصر، مجمع البحوث الاسلامیة
بالأزهر الشریف، و جمعیة التراث العلمی بحلب. در سال 1980 میلادی بپاس مشارکتش
درمباحثات علمی از سوی مجلس اعلای علوم در دمشق در نهمین دوره هفته معلم از او
تقدیر به عمل آمد، و به پاس تلاش های علمی اش در عرصه تحقیق و تالیف به دریافت
نشان درجه اول علمی سوریه نایل شد.(1) شیخ محمد احمد دهمان و استاذ صلاح الدین
المنجد از دوستان بسیار نزدیک عمررضا کحاله بودند.(3) عمر رضا کحاله در روز سه
شنبه آواخر سال 1408 هجری قمری مطابق اول ماه دسامبر سال 1987 میلادی در دمشق
درگذشت، و در مقبره باب الصغیر دمشق به خاک سپرده شد.(1) وفات شیخ عمررضا کحاله
باعث غم و اندوه فراوان دانشمندان و اهل علم گردید، و شعراء و دانش دوستان در رثای
او اشعاری سرودند.(4)
خیرالدین زرکلی در کتاب اعلام می نویسد:
عمررضا کحاله یکی از بارز ترین شخصیت های فرهنگی دمشق و یکی از بزرگترین مؤرخین
مسلمان بود، که تالیفات عدیده اش باعث ثبت و توثیق بسیاری از جوانب تاریخ اسلامی
شد.(2)
از این نویسنده پرکار و پرآوازۀ عرب حدود 70
اثر باقی مانده است، که مهم ترین آنها عبارت اند از: 1 – معجم المولفین، این کتاب
از مهم ترین آثار او است، کحاله در این کتاب شرح حال افرادی را که از قدیمی ترین
روزگار تا زمان مولف به زبان عربی کتاب نوشته اند، آورده است. 2- أعلام النساء فِي
عالم العرب والاسلام. 3 – معجم المصنفِي الکتبه العربیة فِي التاریخ والتراجم
والجغرافیا والرحلات. 4 – معجم قبائل العرب القدیمة والحدیثة. 5 – التاریخ
والجغرافیا فِي العصور الاسلامیة. 6 – الادب العربِي فِي الجاهلیة والإسلام. 7 -
جغرافیة شبه جزیرة العرب. 8 - العالم الاسلامِي. 9 - افریقیة الغربیة البریطانیه.
10 - سیف الله خالد بن الولید رضی الله تعالی عنه، جاهلیته و إسلامه. 11 – اللغة
العربیة و علومها. 12 – الألفاظ المعربة والموضوعة التِي وردت فِي مجلة المجمع
العلمِي العربِي. 13 – العلوم البحتة فِي العصور الإسلامیة(العلوم العملیة فِي
الإسلام). 14 - جولة فِي ربوع التربیة
والتعلیم. 15 – الحب(عشق) که به پیروی از کتاب روضة المحبین و نزهة المشتاقین ابن
قیم جوزِي تالیف گردیده است.. 16 – دراسات اجتماعیة فِي العصور الإسلامیة. 17 –
الزواج. 18 الزنا و مکافحته. 19 – الطلاق. 20 – علوم الدین الإسلامِي. 21 – العرب:
من هم و ما قیل فیهم؟ 22 – الفلسفة الإسلامیة و ملحقاتها. 23 – الفنون الجمیلة فِي
العصور الإسلامیة. 24 – المرأة فِي عالمي العرب والإسلام. 25 – المرأة فِي القدیم
والحدیث. 26 – مقدمات و مباحث فِي العصور الإسلامیة. 27 – المنتخب من مخطوطات
المدینة المنورة. 28 – النسل والعنایة به. 29 – جمال البشری، که موضع آن وصف جمال
و زیبائی زن عربی است. 30 – العرب قبل الإسلام. 31 - فهرس مجلة المجمع العلمی العربی.
32 – مباحث اجتماعیة فِي عالمی العرب والإسلام. 33 – المستدرک علی معجم المؤلفین.
علاوتاً او تاریخ معرة النعمان شیخ سلیم الجندِي را نیز تحقیق، تعلیق و فهرست
گذاری نموده است.(1، 2 و 4)
منابع
و مآخذ:
1 –
سایت دائرة المعارف کتابداری و اطلاع رسانی – مقاله کحاله، عمر رضا – نویسنده
مرجان کتابِي - فارسی.
2 –
اعلام زرکلِي – تتمة الأعلام – مجلد دوم – صفحه 74 – حرف عین – تالیف خیرالدین
زرکلی – عربی.
3 –
ویکیبیدیا الموسوعة الحرة(دائرة المعارف عربی) - مقاله عمررضا کحاله – آخرین تعدیل
14 اکتوبر 2018 ساعت 49/ 06 دقیقه.
4 – سایت المکتبة الشاملة – مقاله عمررضا کحاله –
عربی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر