فضل بن عباس بن عتبه بن
أبی لهب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف هاشمی قرشی ملقب به أخضر و معروف به فضل
اللهبِي که مادرش آمنه دختر عباس بن عبدالمطب دختر عموی رسول الله(ص) بود، از جملۀ
شعرای مشهور زبان عرب و از فصحای بنی هاشم می باشد، وی ملقب به اخضر است، که منتسب
به مادر بزرگ خود که کنیزی حبشیه بوده می
باشد، او در عصر اموی زندگی می کرد، و در وفدی به همراه خالویش عبدالله بن
عباس(رض) به نزد معاویه بن ابی سفیان(رض) رفت، و باز در وفد دیگری به همراه پسر
خالویش علی بن عبدالله بن عباس به حضور عبدالملک بن مروان رسید، او ولید بن
عبدالملک را مدح کرد، و ولید برایش مقرری تعین نمود، که همه ساله پرداخت می گردید.
فضل اللهبِي سلیمان بن عبدالملک را نیز ملاقات کرده است. از برای فضل اللهبِي به
همراه شعرای عصر اموی از جمله عبدالله بن محمد بن عاصم انصاری معروف به أحوص، حزین
دیلی کنانِي، ابو وابصه حارث بن خالد بن عاص بن هشام مخزومی والی امویان در مکه،
عمر بن ابی ربیعه بن مغیره مخزومی و همام بن غالب معروف به فرزدق اخباری نقل
گردیده، که دلالت بر سرعت، بداهت و حضور ذهن وی دارد. حزین دیلی او را هجو نموده،
و حارث بن خالد مخزومی با او در زمینه شعری حسادت می ورزیده است. ابن عساکر دمشقی
در تاریخ دمشق او را شاعری مکی معرفی نموده، اما چنانکه از اخبار بر می آید، او در
مدینه منوره در وادی عقیق زندگی می نموده است. اخبار و گزارشات ثبت شده می رساند،
که فضل اللهبّي تا زمان خلافت سلیمان بن عبدالملک اموِي یعنی بین سال های 96 تا 99
هجری قمری هم زنده بوده است. اما بعضی از مؤرخین وفات او را در سال 95 هجری قمری
مطابق سال 714 میلادی گفته اند. زرکلی فضل اللهبِي را در سطح پایان تری از شعرای
فوق گفته، و وفات او را در زمان خلافت ولید بن عبدالملک یعنی در همان سال 95 هجری
قمری آورده است.
علامه
دهخدا در لغت نامه اش می نویسد: فضل بن عباس بن عتبه بن أبِي لهب شاعری است، که از
قریش و از فصحای بنی هاشم بوده است. وی معاصر فرزدق و أحوص بود، و عبدالملک بن
مروان را می ستود، و نخستین هاشمِي بود، که به ستایش امویان پرداخت، وی را فضل
اللهبِي نیز گفته اند، که منسوب به ابولهب که جد پدر او است می باشد، درگذشت وی در
حدود یکصد سال پس از هجرت نبوی اتفاق افتاد.
منابع
و مآخذ:
1-
تاریخ مدینة دمشق – جزء چهل و دوم – از صفحه 335 الی
صفحه 343 به شماره 5618 تالیف ابن عساکر دمشقِي – عربی.
2-
اعلام زرکلی – جزء پنجم – حرف فاء – صفحه 150
3-
سایت الموسوعة العربیة – موضوع ادب عربی در عهد اموی
– مجلد هفدهم – اعلام و مشاهیر – صفحه 110.
لغت نامه دهخدا – جلد یازدهم – صفحه 17174- فارسی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر