إمام بقیة المشایخ أبو ضَمرَه أنس بن عیاض بن ضَمرَه
لَیثِي مدنِي شخصیتی خوش خلق، صدوق و محدث مدینه منوره در روزگارش بود. او در سال
104 هجری قمری مطابق سال 722 میلادِي زاده شد، و در سال 200 هجری قمری مطابق سال
815 میلادِي به عمر 96 سالگی وفات یافت، و عمر طولانی را سپری کرد. او را أنس بن
عیاض بن جُعدُبه و أنس بن عیاض بن عبدالرحمن نیز آورده اند. بعضی از مؤرخین وی را
برادر یزید بن عبدالرحمن بن جُعدُبه گفته اند، اما عده أی می گویند: در بین شان
هیچ گونه قرابتِي نبوده، مگر این که از یک قبیله بوده اند.(3و 9)
موصوف از شَرِیک بن عبدالله بن أبِي نَمِر لیثِي، أبِي حازم سلمه بن دینار
مدینِي مخزومی أعرج، ربیعه بن أبِي عبدالرحمن فروخ تَیمِي مدنِي معروف به ربیعة
الرأي، هِشام بن عُروه بن زبیر أسدِي، موسی بن عُقبه قرشِي، سُهَیل بن أبِي صالح
سمان، صالح بن کَیسان مدنِي، صَفوان بن سُلَیم قرشِي، عبدالملک بن عبدالعزیز بن جُرَیج
مکِي، عبدالرحمن بن عمرو أوزاعِي، إبراهیم بن أبِي أسِيد بَرَّاد، أسامه بن زید
لیثِي، جعفر بن محمد بن علِي بن حسین ملقب به صادق، حارث بن عبدالرحمن بن أبِي
ذُبَاب دوسِي، داود بن بکر بن أبِي فُرات أشجعِي، شَیبَه بن نِصاح مخزومِي، صالح
بن حَسَّان نضرِي مدنِي، ضَحَّاک بن عثمان حزامِي، عبدالله بن سعید بن أبِي هِند
فزارِي، عبدالله بن عبدالعزیز لیثِي، عبدالرحمن بن حَرمَله أسلمِي، عبدالرحمن بن
حُمَید بن عبدالرحمن بن عَوف زُهرِي، عبدالسلام بن أبِي الجنوب مدنِي، أبِي مودود
عبدالعزیز بن أبِي سلیمان مدنِي، عبدالعزیز بن عمر بن عبدالعزیز بن مروان قرشِي،
عبیدالله بن عمر قرشِي، محمد بن أبِي یحیی أسلمِي، نافع بن عبدالله حجازِي، أبِي
مَعشَر نَجِيح بن عبدالرحمن مدنِي، یزید بن عبدالله بن هاد لیثِي، یونس بن یزید
أیلِي، أنس بن أبِي یحیی أسلمِي، إبراهیم بن أبِي عبله عقیلِي، إبراهیم بن إسماعیل
أنصارِي، إسماعیل بن رافع أنصارِي، حارث بن سعد دوسِي، حسین بن عبدالله مدنِي،
مُغیره بن عبدالرحمن مخزومِي، بکیر بن مسمار قرشِي، حمید بن أبِي حمید طویل
کابلِي، داود بن قیس قرشِي، زید بن أسلم قرشِي، سعد بن إسحاق قضاعِي، سلمه بن
وردان لیثِي، عبدالله بن زیاد مخزومِي، عبدالله بن عامر أسلمِي، عبدالله بن عطاء
طائفِي، عبدالله بن عمر بن حفص عدوِي، عبدالله بن نمیر همدانِي، عبدالملک بن عیسی
ثقفِي، عبیدالله بن عمر بن حفص عدوِي، عمر بن عبدالله مدنِي، عمر بن عبدالله بن
عمر بن خطاب قرشِي، کثیر بن زید أسلمِي،
لیث بن سعد بن عبدالرحمن فهمِي، مالک بن أنس أصبحِي، محمد بن أبِي حمید أنصارِي،
محمد بن أبِي ذئب عامرِي، محمد بن عبدالرحمن أسدِي، محمد بن عجلان قرشِي، محمد بن
عمرو لیثِي، محمد بن فلیح أسلمِي، محمد بن شهاب زهرِي، نافع بن مالک تیمِي، هاشم
بن هاشم زهرِي، هشام بن سعد قرشِي، هشام بن عبدالملک باهلِي، یحیی بن سعید قطان،
یحیی بن سعید بن قیس أنصارِي، یزید بن أبِي عبید أسلمِي، یزید بن خصیفه کندِي،
یزید بن عیاض لیثِي، حمزه بن عبدالواحد قرشِي، سلیمان بن جعفر أسدِي، عبدالرحمن بن
حارث غفارِي، عبدالله بن یرفا مدینِي، محمد بن موسی، یوسف بن أبِي ذره أنصارِي،
عبدالله بن عبدالرحمن، نوح بن مخلد ضبعِي، نشیره بن سلیمان و جماعتی دیگر حدیث روایت نموده، و از او عبدالله
بن وَهب مِصرِي، بَقِیَّه بن ولید حِمصِي(هردوی شان قبل از وی وفات نموده اند.)، محمد
بن إدریس شافعِي، عبدالرحمن بن إبراهیم دُحَیم،
عَلِي بن خَشرَم مَروزِي، علِي بن شعَیب سَمسار، علِي بن محمد بن معاویه
نیشابورِي، علِي بن مَدِینِي، یحیی بن یحیی نیشابورِي، قتیبه بن سعید بغلانِي، أحمد
بن محمد بن حنبل شیبانِي، أحمد بن صالح مصرِي، محمد بن عبدالله بن نُمَیر همدانِي،
یونس بن عبدالأعلی صَدَفِي، زبیر بن بَکَّار أسدِي، محمد بن عبدالله بن عبدالحکم مِصرِي،
إبراهیم بن حمزه زُبیرِي، إبراهیم بن سعید جوهرِي، إبراهیم بن منذر حِزامِي، أحمد
بن حجاج مروزِي، أحمد بن حرب مَوصلِي، إسحاق بن موسی بن عبدالله أنصارِي، جارود بن
مُعاذ تِرمذِي، حسن بن داود بن محمد بن مُنکدر قرشِي، سعید بن عمرو أشعَثِي،
سلیمان بن عبدالرحمن دمشقِي، ابوبکر عبدالله بن زبیر حُمَیدِي، ابوبکر عبدالله بن
محمد بن أبِي الأسود بصرِي، عبدالله بن مَسلمه قَعنبِي، محمد بن إسحاق مُسَیبِي، محمد
بن سلام بِيکندِي، محمد بن عباد مکِي، محمد بن عُبَید بن مَیمُون تَبَّان، محمد بن
مُصَفَّی حِمصِي، نَصر بن عاصم أنطاکِي، هارون بن معروف مروزِي، هشام بن عمار
سلمِي، هارون بن موسی فَروِي، ولید بن عُتبه دمشقِي، یحیی بن عبدالله بن بُکَیر
مِصرِي، یحیی بن موسی بلخِي، یعقوب بن حُمَید بن کاسِب مدنِي، یوسف بن حَمَّاد
أسترآبادِي، أحمد بن أبِي بکر عبدِي، أحمد بن إسماعیل سهمِي، أحمد بن أزهر عبدِي،
احمد بن عبده ضبِي، أحمد بن عمرو قرشِي، أسد بن موسی أموِي، إبراهیم بن بشار
رمادِي، إسحاق بن أبِي إسرائیل مروزِي، إسحاق بن إبراهیم بن یزید دمشقِي، إسحاق بن
عیسی بن نجیح بغدادِي، إسماعیل بن أبِي أویس أصبحِي، حسن بن عرفه عبدِي، حسین بن
عیسی طائِي، ربیع بن نافع حلبِي، بشر بن عبیس بصرِي، حفص بن غیاث نخعِي، خلاد بن
أسلم صفار، عبدالأکرم بن موسی ناجِي، زهیر بن حرب حرشِي، سعید بن أبِي مریم جمحِي،
سلیمان بن أشعث أبوداود سجستانِي، صفوان بن صالح ثقفِي، عبدالرحمن بن عمر زهرِي،
عبدالله بن جعفر برمکِي، عبدالله بن عبدالوهاب حجبِي، عبدالله بن وهب قرشِي،
عبدالوهاب بن عبدالحکم نسائِي، علِي بن حسین درهمِي، علِي بن بحر قطان، علِي بن
حرب طائِي، عمر بن أبِي معاذ نمیرِي، عمرو بن عثمان قرشِي، عمرو بن محمد ناقد،
عیاش بن أبِي ربیعه مخزومِي، کثیر بن عبید مذحجِي، مالک بن أنس أصبحِي، محمد بن
أبان بلخِي، محمد بن صلت ثورِي، محمد بن احمد اصفهانِي، محمد بن سلیمان حرانِي،
محمد بن عبدالله بالسِي، محمد بن عثمان بن خالد قرشِي، محمد بن عمرو بن عباس
باهلِي، محمد بن عمرو بن عباد عتکِي، محمد بن فلیح أسلمِي، محمد بن یحیی کنانِي،
محمد بن یزید مقابرِي، محمد بن یعقوب بن عبدالوهاب قرشِي، موسی بن إسماعیل
تبوذکِي، هارون بن سعید سعدِي، یحیی بن یحیی نیشابورِي، یعقوب بن محمد بن عیسی
زهرِي، أحمد بن ابراهیم بن مهران بن سسر فوشنجِي، إسحاق بن بهلول تنوخِي، زکریا بن
یحیی ساجِي، سلیمان بن احمد طبرانِي، عبدالرحیم بن واقد خراسانِي، محمد بن حماد
ابیوردِي، محمد بن سعد بن منیع هاشمِي، محمد بن یعقوب اموِي، مصعب بن ابراهیم
أسدِي، موسی بن إسحاق خطمِي، هارون بن عمر مخزومِي، یعیش بن جهم حدیثِي، یوسف بن
عدِي تیمِي، احمد بن أبان قرشِي، محمد بن منخل بن عبدالله نیشابورِي، یوسف بن
عبدالهادِي مقدسِي و خلقی دیگر روایت نموده اند.(1و10)
أبو أحمد
بن عدِي جرجانِي او را ثقه گفته است.(10) احمد بن شعیب نسائی می گوید: روایت حدیث
از وی اشکالی ندارد. علِي بن مدِينِي می گوید: او در نزد ما ثقه است. یونس بن
عبدالأعلی می گوید: من هیچ کسی را خوش خلق تر از ابوضمره ندیدم، خداوند او را رحمت
کند، و بخشنده تر از او در علمش هم کسی را مشاهده نکردم، او برای ما می گفت: به پروردگار
سوگند! اگر از من بخواهید، که تمام آنچه را می دانم، در یک مجلس برای شما بیان
کنم، همان کار را می کنم.(2)
ابومحمد
عبدالرحمن بن أبِي حاتم رازِي در کتاب الجرح والتعدیل می نویسد: عباس بن محمد
دورِي گفت: از یحیی بن معین شنیدم، که می گفت: أنس بن عیاض ابوضمره مدینِي ثقه
است. ابن أبِي حاتم می گوید: از ابوزرعه دربارۀ أبِي ضمره أنس بن عیاض سوال گردید.
گفت: در روایت از وی باکی نیست.(4)
امام محمد
بن حبان بستی در کتاب تقریب الثقات أنس بن عیاض لیثِي را در شمار ثقات آورده، و می
نویسد: أبوضَمرَه أَنَس بن عیاض لَیثِي از اتباع تابعین و از اهالِي مدینه بوده
است. محمد بن حبان می گوید: عده أی گمان کرده اند که او برادر یزید بن عیاض بن
جعدبه است، که اشتباه بوده، زیرا آن ها هر دوی شان از بنِي لیث و از اهالی مدینه
بوده اند، اما در بین شان هیچ گونه قرابتِي جز این که از یک قبیله هستند، موجود
نیست، و پدرشان هم یکی نمی باشد. ابن حبان می گوید: أنس بن عیاض لیثِي در سال 180
هجرِي قمرِي وفات یافته است.(5)
محمد بن
سعد در کتاب طبقات آورده است: ابوضَمرَه نامش انس و پسر عیاض لیثِي و از نژادگان
قبیلۀ لیث و محدثی مورد اعتماد و پر حدیث بوده است.(6)
امام محمد
بن إسماعیل بخارِي در تاریخ کبیر آورده است: عبدالرحمن بن شیبه می گوید: أبوضمره
أنس بن عیاض مدنِي لیثِي در سال 200 هجری قمری وفات یافته است.(7)
(ابوبکر
احمد بن علِي اصفهانِي معروف به) ابن منجویه وفات أنس بن عیاض لیثِي را در سال 185
هجری قمری آورده است.(2)
شهاب
الدین ابن عماد حنبلِي در کتاب شذرات الذهب می نویسد: ابوضمره انس بن عیاض لیثِي مدنِي در سال 200
هجری قمری به عمر 96 سالگی وفات یافت. (محمد بن عبدالله بن محمد قیسِي دمشقِي
شافعِي معروف به)ابن ناصرالدین می گوید: انس بن عیاض لیثِي مدنِي محدث مدینه از
ثقات و بسیار قابل اعتماد بوده است.(8)
منابع و مآخذ:
1 – تهذیب الکمال – جلد سوم – از صفحه 349 الی صفحه
353 – به شماره 567 – تالیف حافظ جمال الدین مزِي – عربی.
2 -
تهذیب التهذیب - جلد اول - صفحه 295 و 296
– به شماره 689 – تالیف حافظ ابن حجر عسقلانِي – عربی.
3 –
سیر أعلام النبلاء – جلد دوم – صفحه 730 و 731 – به شماره 1343 – طبقه نهم – تالیف
امام ابوعبدالله شمس الدین ذهبِي – عربی.
4 –
الجرح والتعدیل - جلد دوم – صفحه 215 – به
شماره 1055 – تالیف ابن ابی حاتم رازِي – عربی.
5 –
تقریب الثقات – صفحه 244 – به شماره 1580 – تالیف محمد بن حبان بستِي – عربِي.
6 –
طبقات – جلد ششم – صفحه 322 – تالیف محمد بن سعد کاتب واقدی – ترجمه دکتر محمود
مهدوی دامغانِي – فارسِي.
7 -
تاریخ کبیر – جلد دوم – قسم دوم – صفحه 33 – به شماره 1591 – تالیف امام محمد
بخاری – عربی.
8 –
شذرات الذهب – جلد دوم – صفحه 64 – حوادث سال 200 هجری قمری – تالیف ابن عماد
حنبلی – عربی.
9 –
أعلام زرکلِي – جزء دوم – صفحه 24 – حرف الف - تالیف خیرالدین زرکلِي – عربی.
10 – موسوعة الحدیث – معلومات عن الراوی – عربی.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر